Ахсынньы 10 күнүнээҕи улуус баһылыгын отчуота Бырама, Хочо кэннилэриттэн Чүүйэҕэ тиийдэ. Манна үөһээ ааттаммыт салайааччыларга эбии уот хаһаайыстыбатыттан кылаабынай инженер Михаил Мохначевскай, улуустааҕы гаас сулууспатын учаастагын салайааччы Анастасия Федорова, улуус дьокутааттара Николай Докторов, Александр Слепцов, ОДьКХ эппиэттээх үлэһитэ Руслан Никаноров кыттыыны ыллылар. Ходоро нэһилиэгин баһылыга Виктор Федоров отчуот мунньаҕын иилээн-саҕалаан ыытта.
Олохтоохтор салайааччыларга саҥа кыбаарталга гаас киириитин туһунан, ыанар ынахха төбө харчыта баар буолар дуо, ыт приюта хаһааҥҥыттан үлэлиэҕэй, “Майа-Чүүйэ” икки ардыгар турбут уот лииньийэтэ хаһан холбонуой, о.д.а. ыйытыылары биэрдилэр.
Ходоро нэһилиэгэр оскуола хапытаалынай өрөмүөҥҥэ наадыйар. Элбэх хайысхалаах кулууп дьиэтэ саахалланар туруктаах буолан сабыллан турар, саха балаҕаныгар үлэлииллэр. Олохтоохтор бэйэлэрин күүстэринэн хонтуора дьиэтэ оҥостон быйыл киирэр санаалаахтар. Нэһилиэнньэ успуорт саала тутуутун, Хатыҥнаах сип хаабылга холбонуон, “Амма” айан суолугар сурук бэлиэтэ, “Майа-Чүүйэ” суолугар тротуар оҥоруутугар, биэлсэр уонна социальнай үлэһит наадатын эттилэр. Саҥа кыбаарталга гаас киллэрэргэ уһаайба ылбыт дьон дьиэлэрэ тутуллуон наадатын улуустааҕы гаас сулууспатын учаастагын салайааччы Анастасия Федорова быһааран эттэ.
Ил Түмэн дьокутаата, сиргэ сыһыаннаһыы, айылҕа уонна экология боппуруостарыгар сис кэмитиэт бэрэссэдээтэлэ Андрей Находкин үлэтин-хамнаһын кылгастык сырдатан туран, нэһилиэнньэҕэ саҥа ылыллыахтаах “КлиКра сокуонун” быһаарда.
— Бастакы сорукпут – тыа хаһаайыстыбатын салгыы сайыннарар, ханнык эрэ таһымҥа, турукка киллэрэр курдук гына Ил Дархаҥҥа саҥа этиилэри киллэрэн, тохсунньу 1 күнүттэн улууспут баһылыктара, оройуоммутт дьокутааттара боломуочуйаны үптээх буолан салгыы бэйэлэрин илиилэригэр ылан олоххо киллэрэллэригэр биһиги салгыы үлэлэһиэхтээхпит. Ити боростуойа суох боппуруос. Харчы төбөҕө дуу, үүккэ-эккэ дуу буоларыгар элбэх быһаарсыы наада. Ол гынан баран, саамай сүрүн сорукпутунан иитэр сүөһүбүт, сылгыбыт ахсаанын чөл тутан, үүтү-эти элбэтии көрүллүбүт үпкэ баар буолуохтаахтар. Биһиги тыа хаһаайыстыбатын салаатыгар сыллата үбүлээһини аччаппакка улаатыннаран кэллибит. Иккис боппуруоһунан турар олохтоох бэйэни салайыныы саҥа сокуона. Бу улахан, судаарыстыбаннай таһымҥа бара турар реформаҕа 2020 с. саҕаланан үлэ барар. Манна Арассыыйа да, Саха сирин да конституцияларыгар сыһыаннаах лаппа үчүгэй уларытыылар киирдилэр. РФ тутулуга суох буолуутун күүһүрдүү үлэтэ бара турар, биир ситимнээх, биир тиһиктээх былаас баар буолуохтаах. Манна туһаайан 414-с нүөмэрдээх сокуон ылыллыбыта уонна үһүс хардыы быһыытынан олохтоох бэйэни салайыныы таһымыгар көһүү буолуоҕа. Ахсынньы 12 күнүгэр Судаарыстыбаннай Дуумаҕа бу сокуон иккис ааҕыыга көрүллүөхтээх. 2021-2022 сс. улахан ырытыылар түмүктэринэн Саха сирин Ил Түмэнэ 9 этиини ыытан турар. Сүрүн этиинэн олохтоох бэйэни салайыныы субъекка киирэрин өрөспүүбүлүкэ бэйэтэ быһаарыахтаах диэн. Онон сирбит-уоппут, олохтоох дьаһалталар, үп-харчы суох буолуо диэн өйдөбүл сыыһа, барыта миэстэтигэр хаалыа, баҕар, ааттара уларыйыа, хамнастара, үптэрэ-астара уонна нэһилиэк ылар ирээтэ үрдүөҕэ. Дьокутааттар дохуот, нолуок өттүгэр, нэһилиэктэр бэйэлэрэ киллэрэр үптэрин өттүгэр этиилэрбитин ыыта олоробут. Ханнык да кыраныысса суураллыбат. Уратыта диэн биир таһымнаах олохтоох бэйэни салайыныы хаалыаҕа, нэһилиэк баһылыктарын быыбара суох буолуоҕа. Дьокутааттаары солбуйар уопсастыбаннай түмсүү баар буолуоҕа. Саҥа сокуон үгүс ыстатыйалара 2027 с. үлэлиэхтэрэ. Биһиги 131-с сокуонунан салалламмыт үлэлээбиппит курдук үлэлиибит. 2029 с. диэри нэһилиэк баһылыктарын быыбардара буолуохтара. 2035 сылга диэри ханнык хайысхалары тутуһуохтаахпытын үөрэтэн баран сыыйа саҥа сокуоҥҥа көһүү буолуоҕа, — диэтэ норуот дьокутаата.
Олохтоохтор туруорсар боппуруостарын түмэн, суругунан нэһилиэк баһылыга Виктор Федоров улуус баһылыгар Дмитрий Тихоновка туттарда.
Дмитрий Иванович “Туруорсар боппуруостаргытын эһиилги көрсүһүүгэ туоллулар диир улахан баҕа санаалаахпын. Бүгүҥҥү күҥҥэ балаһыанньа хайдаҕын бары билэҕит. Түгэнинэн туһанан, анал байыаннай дьайыыга сылдьар уолаттарбытыгар хас биирдии бэйэҕит туора турбакка көмөлөһөн кэлбиккитигэр улахан махталбын тиэрдэбин. Уолаттар махталларын тиэрдэллэр, сыаналыыллар. Быйылгы сылга иккитэ баран кэллибит уонна сэрии бүтүөр диэри көмөбүтүн оҥоро туруохпут. Баҕарар баҕабыт диэн эйэлээх олох төннөн, уолаттарбыт кэлэн күннээҕи олоххо киирэннэр, дойдубут салгыы сайдыытыгар үлэлээн-хамсаан, дьиэ кэргэттэрин кытта олоруохтарын баҕарабыт. Бүгүҥҥү тэрээһиҥҥэ көхтөөхтүк кыттыбыккытыгар махтанабын. Этэҥҥэ буолуоҕуҥ” диэн түмүктээтэ.
Отчуоту 69 киһи иһиттэ.
Марелла Баишева.
