Үлэ дьоно
2-с Баатара нэһилиэгэр сүөһү, сылгы иитиитинэн дьарыктанар кэтэх хаһаайыстыбалаах ыал ахсаана ‒ 39. Кинилэр 540 ынаҕы, 1000 кэриҥэ сылгыны иитэллэр.
Иннокентий Иннокентьевич, Мария Ивановна Корякиннар ‒ Сыымах бөһүөлэгин төрүт олохтоохторо, нэһилиэк биир бас-көс, сис ыала. Ыал буолан олорбуттара быйыл 45 сылын туолбут. Кинилэр түөрт оҕону төрөтөн, улаатыннаран барыларын үлэһит дьон оҥорбуттар. Оҕолоро бары бэйэлэрэ туспа ыал буолан ийэлээх аҕаларыгар удьуордарын утумнуур 15 сиэн оҕону бэлэхтээбиттэр. Икки оҕолоро Дьокуускайга олороллор. Кыыстара Любовь балыыһаҕа буҕаалтыр, түөрт оҕолоох. Кыра уоллара Вячеслав «Мегастрой» ХЭТ кыраныпсыага, икки оҕо лоох. Улахан уонна орто уолат тара төрөөбүт дойдуларыттан тэйбэтэхтэр. Үс оҕолоох улахан уол Иван дьиэ кэргэниниин аҕа ууһун кэтэх хаһаайыстыбатын көрөн-истэн төрөппүттэрин кытары биир дьиэҕэ быр-бааччы олороллор. Бэйэтэ оскуолаҕа суоппарынан, кийииттэрэ Любовь Кимовна оҕо саадыгар иитээччинэн үлэлииллэр. Орто уол Виктор «Анаабыр алмаастара» АУо вахтовай ньыманан үлэлиир, икки оҕолоох.
Корякиннар дьиэ кэргэн сүөһүнү-аһы дэлэтэн үлэ үөһүгэр сылдьар нэһилиэк биир киэн туттар, холобурга сылдьар ыалынан буолалларын 2-с Баатара нэһилиэгин тыа сирин түөлбэтин баһылыга Дмитрий Акимов бэлиэтиир.
‒ Оҕолорун, сиэннэрин кыра эрдэхтэриттэн от-мас үлэтигэр бэйэлэрин кытта батыһыннара сылдьан үлэ үөрүйэхтэригэр такайан кэллилэр. Сайынын окко 30-ча буолан мустан дьиэ кэргэнинэн үлэлэрэ-хамнастара тигинээн олорооччу. Корякиннар үлэлэрин таһынан уруккуттан нэһилиэк уопсастыбаннай олоҕун тэрийиигэ, көҕүлээһиҥҥэ эмиэ инники күөҥҥэ сылдьалларыгар махталбыт улахан. Успуорт күрэхтэһиилэригэр, уус-уран самодеятельность кэнсиэригэр, быыстапкаларга мэлдьи көхтөөхтүк кытталлар. Дьоҥҥо көмөлөһөр эйэҕэс сайаҕас майгылаахтар, ‒ диир Дмитрий Дмитриевич.
Дьиэ кэргэн аҕа баһылыга Иннокентий Иннокентьевич Майатааҕы РЭС-2 тэрилтэҕэ электригинэн үлэлээбитэ түөрт уон сылыгар барда, «Якутскэнерго» ПАУо үлэтин бэтэрээнэ. Электрик идэтин ылыаҕыттан Сыымахха сыһыарыллан бөһүөлэк электроуотунан хааччыллыытын эппиэттээх үлэтигэр сылдьар. Ийэлэрэ Мария Ивановна нэһилиэнньэ социальнай көмүскэллээх буолуутун эйгэтигэр нэһилиэккэ социальнай үлэһитинэн 15 сыл устата эҥкилэ суох үлэлээбит, СӨ социальнай харалтаҕа туйгуна. Билигин кини бочуоттаах сынньалаҥҥа олордор да, дьиэ кэргэн кэтэх хаһаайыстыбатын көрүүгэ-истиигэ биир тутаах киһи. Кыһыннары-сайыннары биэс ынаҕы ыыр, сүөһү көрөр.
Корякиннар ыал буолуохтарыттан күн бүгүҥҥэ диэри сүөһү-ас тутан кэлбиттэр. Ол аата 45 сыл буолбут. Урукку сылларга отуттан тахса сүөһүнү иитэр эбиттэр. Хаһаайыстыбаларын билигин улахан уолларын дьиэ кэргэнин кытта көрөллөр-истэллэр.
‒ Массыына уруулугар олорбутум сүүрбэччэ сыл буолла, ‒ диэн кэпсээнин аа-дьуо саҕалыыр улахан уол Иван Иннокентьевич. ‒ Кэтэх хаһаайыстыбабытын төрөппүттэрбин кытта бииргэ кыттыһан көрөн, биир дьиэҕэ олоробут. Быйылгы кыстыкка уопсайа 22 сүөһүнү кыстатар былааннаахпыт. Идэһэҕэ 3 сүөһүнү туттуохпут. Оппутун 300-тэн тахса урулуону бэлэмнээн тэлгэһэбитигэр тиэйэн киллэрдибит. Биир урулуон быһа холоон 2,5 центнергэ тэҥнэһэр. Оппут үүнүүтэ үчүгэй. Ходуһабыт, кыра да буоллар, тиинэр оппутун син булунабыт. Кэлин сылларга наар тиэхиньикэнэн оттуур буоллубут, урукку өртүгэр барыта илии үлэтэ этэ. Тиэхиньикэҕэ үс сыл буолла бүтүннүү көспүппүт. Аймахтар буолан кыттыһан оттуубут. Сүөһү көрөр дьоҥҥо көмө харчы көрүллэрэ олус үчүгэй. Сэлээркэ сыаната күн-түүн үрдүү турар. Ынах сүөһүнү таһынан 2 атыыр үөрүнэн сүүрбэттэн тахса сылгылаахпыт. Бүгүҥҥү күҥҥэ биэс ынахпытын ыыбыт. Быйыл сайын 4 туоннаттан тахса үүтү тэрээһиннээх хаһаайыстыба нөҥүө туттардыбыт.
Иван Иннокентьевич кэпсээнигэр кэргэнэ Любовь Кимовна кыттыһар:
‒ Эппит, үүппүт барыта бэйэбит киэнэ буолан, кыһыннары-сайыннары үрүҥ аһы быспакка аһаан олорорбут, үчүгэй бөҕө буоллаҕа. Үүппүтүн сүөгэйдиибит, онтон арыылыыбыт. Оҕолорбут хаһаайыстыбабытын көрүүгэ сүрүннээн сайынын күүс-көмө буолаллар. Тыа сиригэр тыа хаһаайыс тыбатыгар эдэр дьон ылсыылара, хомойуох иһин, аҕыйах. Дьиҥэр ас-үөл, ол иһигэр эт, үүт сыаната үрдүү турар кэмигэр, бэйэ хаһаайыстыбалааҕа улахан көмөлөөх, барыстаах. Эдэрдэр ону таба өйдөөн эмиэ сүөһү туталлара буоллар, дьиэ кэргэннэрин экэниэмикэтэ бигэ туруктаах буоларын ситиһиэ этилэр. Иҥэмтэлээх ас-үөл доруобуйаҕа туһата хара баһаам буоллаҕа. Любовь, Иван Корякиннар үс оҕолоохтор. Улахан уоллара Олег Дьокуускайдааҕы медицинскэй колледжка 2 куурус устудьуона, быйыл үөрэҕин бүтэрэр. Кыыстара Маша оскуолаҕа сэттис, кыра уоллара Тимур иккис кылааска үөрэнэллэр.
Дьиэ кэргэн хаһаайыстыбатын төрүттээбит аҕалара Иннокентий Иннокентьевич тыа сиригэр сүөһү иитиитэ төрүт үгэспит буоларынан кэхтибэккэ, симэлийбэккэ аныгы кэминэн сайдан иһиэхтээҕин этэр.
‒ Биллэн турар, хара көлөһүҥҥүн тоҕон үлэлээтэххинэ эрэ сүөһүнү көрөҕүн-истэҕин. Сылы эргиччи өрөбүлэ суох үлэ. Ханнык баҕарар үлэҕэ буоларын курдук, кыһалҕа суох буолбатах. Холобур, биһиги нэһилиэкпитигэр сүөһүлэрбитин уулатыы биир сүрүн кыһалҕабытынан буолар. Үрэхпитигэр уу киирбэт, быһыппыт оҥоһулла илик. Хапытаалынай тутуулаах быһыт оҥоһуллара былааҥҥа баар. Ол быһыт сотору кэминэн оҥоһуллан онно ууну хаайдахпытына, сүөһүлэрбитин уулатыы быһаарыллыа этэ. Сайыҥҥы уу турбата тардыллан абыранныбыт. Кистэл буолбатах, дьон сүөһүтүн ахсаанын аччатан иһэрэ сир ахсын тахсар. Сүөһү көрөр дьон сааһыран да иһэр буоллахпыт. Онон бэйэбитин солбуйар дьону бэлэмнээн, иитэн таһаардахпытына хаһаайыстыбабытын эспэт суолга үктэннэрэбит.
Үлэни өрө туппут Корякиннар иллээх дьиэ кэргэн хас эмэ уонунан сыллар усталарыгар сүрүн үлэлэрин таһынан кэтэх хаһаайыстыба тутан тыа хаһаайыстыбатын сайыннарыыга дьоһун кылааттарын киллэрсэллэр. Кинилэр бэйэлэрин кэнчээри ыччаттарын үтүө холобурдарынан иитэн үөрэтэллэрэ-такайаллара бастыҥ холобур буолан удьуордарын утума салҕанарыгар эрэллээхпит.
Алена Докторова.
