«Тойтоон» бааһынай хаһаайыстыба Майаҕа Сэппэҥ диэн алааска олохсуйбута 20 сыл буолла.
Бу хаһаайыстыбаны оччолорго 20 саастаах Петя Пивоваров баһылыктаан, Майа сэлиэнньэтин Бочуоттаах гражданина Дьоруой ийэ Мария Гаврильевна Пивоварова (Макарова) сүүрэн-көтөн учаастак ылан төрүттээбитэ. Кини Сылаҥтан халыҥ аймах Макаровтартан төрүттээх. Этэргэ дылы, ол нэһилиэккэ мутугу бырах да Макаров диэн араспаанньалаах киһи төбөтүгэр түһүө. Ол курдуктар. Тоҕо олус элбэх Макаров баарын таайбакка сылдьыбытым. Арааһа, ону дьэ таайдым быһыылаах.
Тойтоон диэн Макаров Иван Илларионович дьэрэличчи көрбүт нууччалыы хааннаах киһи. 1878 сыллаахха төрөөбүт. Сааһын ситэн ойох ылбыт уонна 12 оҕоломмут. Ыал ийэтэ 1946 сыллаахха кулун тутар 11 күнүгэр Саха АССР Үрдүкү Сэбиэтин уурааҕынан Дьоруой ийэ бочуоттаах ааты ылбыт. Иккиэн 90 саастарыгар диэри олорбуттар. Кинилэр оҕолоруттан улахан уолларын Хабырыыс кэргэнэ Ульяна Дмитриевна уонна кыыстара Мария Гаврильевна Пивоварова Дьоруой ийэ буолбуттар. Бу халыҥ аймах, нууччалыы хааннаах Макаровтар Сылаҥҥа бары түмүстэхтэринэ 600 киһи буолан тахсар. Дьэ, ол иһин этэбин, Макаровтар үүнэр мастааҕар элбэхтэр диэн.
Тоҕо элбээбиттэрий? Тоҕо диэтэххэ Макаровтар сытыары сымнаҕас дьон. Тойтоон арыгы чааһыгар кытаанах эбитэ үһү, отой испэт, табаҕы тардыбат эбит. Өрүү тугу эрэ толкуйдуу, тобула сылдьар, олус өйдөөх киһи эбит. Сөбүлээбэтэҕинэ кытаанахтык көрөн кэбиһэрэ үһү.
Уола Хабырыыс эмиэ аҕатын майгытын ылыммыт эбит. Кини оҕолорун олох мөхпөт эбит. «Кыыһырбыт хараҕын көрдөхпүтүнэ сөп буоларбыт» диэн суруйбут кыыһа Галина Гаврильевна Макарова.
Аны асчыт эбит. Оһоҕоско эриллибит эти симэн халбаһы оҥорор үһү. «Хабырыыс хабаһыта» диэн аатырбыт чугас эргин.
Эһэтин батан Петя Пивоваров эмиэ бэркэ астыыр үһү. Бииргэ төрөөбүттэрэ «Биһиги Тарбаховпыт» диэн ааты иҥэрбиттэр.
Мария улаханнык ыалдьа сылдьан быраатын Болуодьаны ыҥыран ылбыт. «Уолбар Петяҕа көмөлөс, көр-иһит» диэн. Дьэ ол сорудаҕы толорон Болуодьа, Петя таайа, Сэппэҥҥэ база тутуһан, уолга доҕор буолан, үлэтигэр көмөлөһөн, саах күрдьэн, ойбон алларан, күн бүгүннүгэр диэри сылдьар. Күнэ сиэниттэн Петртан тахсар.
Дьэ итинник үтүө майгылаахтар Макаровтар диэн аймахтар. Ол иһин элбииллэр, таҥара көрөн тарҕатар.
Уолаттар таайдарын таҥара курдук көрөллөр. Таай диэн дьэ оннук буолар.
Федот Харитонов.