Быйыл, 2025 сылга, дойду үрдүнэн үгүс үбүлүөйдээх сыл. Олортон биир сүдү тэрээһининэн Улуу Кыайыы 80 сыла бэлиэтэниэ. Майаҕа өрөгөйдөөх үбүлүөй бастакы тэрээһинин Мария Лукина салайааччылаах “Түмэн” уопсастыбаннай холбоһук тэрийэн ыытта. “Дьол түһүлгэтэ” уопсастыбаннай кииҥҥэ Эргэ Саҥа Дьыл күн тыыл бэтэрээннэрин, сэрии сылын оҕолорун ыҥыран чиэстээтилэр.
“Түмэн” уопсастыбаннай тэрилтэ туһунан бэрт кылгастык сырдаттахха, тэриллибитэ 33-с сылыгар барда. Ол тухары 39 араас хайысханан үлэлиир түмсүүлэри тэрийэн олохтоох дьаһалта, улуус, өрөспүүбүлүкэ ыытар үлэлэригэр дьоһун көмөнү оҥороллор. Дойдуга анал байыаннай дьайыы саҕаланыаҕыттан байыастарбыт бөҕө тирэхтээх буолалларыгар туһаайан 6-7 хайысханан үлэлии олороллор. Манна «түмэннэр» олохтоох дьаһалта баһылыга Алексей Неустроев, исписэлиистэр күүс-көмө буолалларыгар, биир санаанан өйөһөн үлэлииллэригэр махталлара улахан.
Оҕо саастарыттан сут-кураан, уот сэрии алдьархайдаах сылларын эттэринэн-хааннарынан билбит, тоҥору, аччыктыыры тулуурдаахтык туораан дьоллоох олоҕу уһансыбыт, билигин да олох үөһүгэр сылдьан туох баар ыытыллар уопсастыбаннай үлэлэргэ биир саамай көхтөөхтүк кыттар ытык дьоммутунан киэн туттабыт. Кинилэр олорон кэлбит уустук олохторо үүнэр көлүөнэ ыччакка бастыҥ холобур буолар.
Ытык саастаах бэтэрээннэри Иэйэхсит сыла үүммүтүнэн Чысхаан Хаарчааналыын, Майа сэлиэнньэтин баһылыгын бастакы солбуйааччы Дмитрий Игнатьев, өрөспүүбүлүкэтээҕи “Сэрии сылын оҕолоро” уопсастыбаннай тэрилтэ кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Иннокентий Васильев, солбуйааччыта Федора Аммосова, улуустааҕы райком 1-кы сэкирэтээрэ Валерий Филиппов, “Сэрии сылын оҕолоро” түмсүү улуустааҕы сүбэтин бэрэссэдээтэлэ, Майа сэлиэнньэтин хомуньуус баартыйатын сэкирэтээрэ Анатолий Чичахов, Майатааҕы “Сэрии сылын оҕолоро” түмсүү сүбэтин аатыттан Мария Сергеева эҕэрдэлээтилэр, үлэлэрин-хамнастарын кылгастык сырдаттылар. Бу күн үрдүк салалталартан үбүлүөйдээх саастаахтары итиэннэ көхтөөх уопсастыбанньыктары бэлиэтээн наҕараадалар туттарылыннылар.
Өрөспүүбүлүкэтээҕи “Сэрии сылын оҕолоро” уопсастыбаннай тэрилтэ кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Иннокентий Васильев РФ компартиятын Киин кэмитиэтин Улуу Сталин 140 сыллаах үбүлүөйдээх мэтээлин Виктор Шариҥҥа, Улуу Кыайыы ааспыт үбүлүөйдээх мэтээлин Иван Романовка, Сэбиэскэй Аармыйа 100 сыллаах үбүлүөйдээх мэтээлин саппаас капитааныгар Анатолий Чичаховка туттарда.
Уопсастыбаннай үлэлэрэ үрдүктүк сыаналанан “Сэрии сылын оҕолоро” Бүтүн Арассыыйатааҕы тэрилтэ Бочуоттаах грамотатынан Мария Никифорова, Семен Никаноров, Тимофей Сосин (кэлбэтэх), Анатолий Чичахов, Александра Зыкова (кэлбэтэх), Василий Захаров, Михаил Петров (кэлбэтэх), Зоя Платонова, Иннокентий Дьяконов, дастабырыанньалаах үрүҥ көмүс бэлиэтинэн Людмила Дьяконова, Анна Дьяконова, Александр Андреев, өрөспүүбүлүкэтээҕи “Саха сирэ эйиигинниин” уопсастыбаннай тэрилтэ Махтал суругунан Татьяна Аргунова наҕараадаланнылар.
Улуустааҕы райком 1-кы сэкирэтээрэ Валерий Филиппов ССРС 100 сыллаах үбүлүөйдээх мэтээлин баһылык Алексей Неустроевка (кэлбэтэх), Арассыыйа компартиятын киин кэмитиэтин И.В.Сталин төрөөбүтэ 140 сылынан өйдөбүнньүк мэтээлин Нина Никанороваҕа, ССРС 100 сылынан үбүлүөйдээх мэтээлин итиэннэ Махтал суругун Мария Сергееваҕа, ССРС 100 сылынан үбүлүөйдээх мэтээлин Мария Лукинаҕа, Саха сиригэр Пионерия 100 сылынан үбүлүөйдээх мэтээли Татьяна Артемьеваҕа (кэлбэтэх) туттарда.
Майатааҕы “Сэрии сылын оҕолоро” түмсүү сүбэтин аатыттан Мария Сергеева “Сэрии сылын оҕолоро” түмсүү көхтөөх уопсастыбанньыктарыгар: бу күн 88 сааһын туолбут Василий Дьяконовка, Василий Романовка, Анна Климентоваҕа, Контвар Сыроватскайга (кэлбэтэх), Михаил Дегтяревка “Түмэн” уопсастыбаннай холбоһук Бочуоттаах Грамоталарын уонна өйдөбүнньүк бэлэхтэрин туттарда.
Мэҥэ Хаҥалас улууһун “Сэрии сылын оҕолоро” түмсүү сүбэтин бэрэссэдээтэлэ, Майа сэлиэнньэтин хомуньуус баартыйатын сэкирэтээрэ Анатолий Чичахов Улуу Кыайыы устуоруйатын кылгастык сырдатан туран, хомуньуус баартыйаҕа киирэргэ Ыҥырыытын аахта. Ити кэннэ Александр Андреевка, Тимофей Нестеровка, Татьяна Артемьеваҕа (кэлбэтэх), Тамара Пермяковаҕа (кэлбэтэх) бииргэ үлэлэһэллэригэр махтанан сэмэй бэлэхтэри туттарда уонна “Тыыл – иккис фронт” диэн сэрии сылын оҕолоругар анаабыт хоһоонун дорҕоонноохтук аахта.
Үөрүүлээх тэрээһиҥҥэ СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ Сардаана Осипова, ырыаһыттар Линда Захарова, Степан Копырин ырыаларын-тойуктарын бэлэхтээн, бэтэрээн дьоммут эдэр саастарын санаан үҥкүүлээн үөрдүлэр-көттүлэр. 90 сааһыгар үктэнээри сылдьар алгысчыт, тойуксут, хомуньуус Александр Андреев Сергей Зверев-Кыыл Уола “Улуу Москуба” диэн тойугуттан быһа тардан толордо. Маны сэргэ, өрөспүүбүлүкэтээҕи “Сэрии сылын оҕолоро” уопсастыбаннай тэрилтэ кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Иннокентий Васильев, Майатааҕы “Сэрии сылын оҕолоро” түмсүү көхтөөх кыттыылааҕа Людмила Дьяконова ыллаатылар-туойдулар, уопсастыбанньыктар Ариадна Филиппова, Антонина Петрова «Хаар үҥкүүтүнэн» эҕэрдэлээтилэр.
Дьоро күнү Д.Ф.Ходулов аатынан култуура киинин маассабай тэрээһиннэргэ режиссера Галина Эверстова иилээн, бириистээх оонньуулары ыытан киэргэттэ.
“Түмэн” бэрэссэдээтэлэ Мария Лукина тэрээһини үөрүүлээхтик түмүктүүрүгэр салгыы ыытыллыахтаах былааннаах үлэлэри сырдатта.
Тэрээһин кэнниттэн бэтэрээннэри “Техкоммунсевис” оптуобуһа (начаалынньык Егор Трифонов) уоттаах түүҥҥү Майа кэрэ-бэлиэ миэстэлэринэн босхо кэритэн күүлэйдэттэ. Дьиэттэн мээнэ тахсыбат буолбут аҕам саастаах дьон олорор сэлиэнньэлэрэ күн-түүн тупса турарын сонуннартан, хаһыаттан эрэ билэ олорбут буоллахтарына, бу күн Саҥа Дьыллааҕы уотунан күлүмүрдүү оонньуур харыйалаах Комсомолькай болуоссаты, араас уоттаах фонтаннаах “Таптал көлүччэтин”, искибиэрдэри, Илин эҥээргэ бастакынан тутуллубут 7 этээстээх толору хааччыллыылах баараҕай таас тутууну илэ көрөн астыннылар. Манна бэтэрээн дьоммутун “Түмэн” сүбэтин чилиэнэ Степан Копырин арыаллаан сырытыннарда итиэннэ аадырыстарынан дьиэлэрин ааныгар диэри атаартаан аҕам саастаах дьон махталларын ылла.
Үүммүт 2025 сыл бары үтүөнү-кэрэни эрэ аҕаллын, ытык дьоммут этэҥҥэ буолан Улуу Кыайыы 80 сылын сүһүөхтэрин үрдүгэр сылдьан көрүстүннэр, анал байыаннай дьайыы тохтоон, ыччаттарбыт дойдуларыгар эргиллэн кэскилбит кэтирээтин.
Марелла Баишева.
