“Сайылык” кинигэ сүрэхтэниитэ буолла

Ахсынньы 17 күнүгэр Дьокуускайга “Ника” банкеттыыр саалаҕа Илья Афанасьев-Алмаас салайааччылаах “Иэйии” өрөспүүбүлүкэтээҕи кэмиэрчэскэйэ суох литературнай түмсүү күүһүнэн тахсыбыт “Сайылык” кинигэ сүрэхтэниитэ олус сэргэхтик тэриллэн ыытылынна.

“Дани-Алмас” хампаанньа ХЭТ бэчээттэнэн тахсыбыт кинигэни СӨ суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ, 9 кинигэ ааптара Инна Николаева хомуйан, СӨ тырааныспарын Бочуоттаах үлэһитэ, Дьокуускай куорат Дууматын “Знак признания заслуг” бэлиэ хаһаайката, Өлүөхүмэ улууһун Кыыллаах нэһилиэгин Бочуоттаах гражданина Мария Поскачина эрэдээксийэлээн оҥордулар. Манна 45 ааптар хоһоонноро, кэпсээннэрэ киирдилэр.

“Иэйии” литературнай түмсүү быйылгы сылга “Сайылыкка” диэн киэҥ ис хоһоонноох бырайыагы толкуйдаан улахан сэргэхситиини таһаарбыта. Хас биирдии тыа сирин олохтооҕор оҕо сааһыттан оонньоон-көрүлээн, үлэлээн-хамсаан ааспыт сайылыга наһаа күндү. Самаан сайыҥҥа үктэнээт түптэ күөх буруолаах, алаадьы сыттаах, оҕо-уруу саҥатынан, ынах маҥырааһынынан, сылгы кистиир саҥатынан, халлааҥҥа күөрэгэй тойугунан туолбут сайылыкпыт олус ахтылҕаннаах.

Бырайыагы олоххо киллэрэргэ «иэйиилэр» үрдүттэн хоно сытан сайылык олоҕун, үлэтин-хамнаһын иһиттэн билсэр баҕаларын куйаар ситиминэн үллэстибиттэрин иилэ хабан ылан, мин быраатым Артем Борисов бааһынай хаһаайыстыбатыгар ыҥыртааччы буоллум. Онон Төҥүлү бөһүөлэгин Бэрдьигэстээх сайылыгар биир үтүө күн өрөспүүбүлүкэтээҕи кэмиэрчэскэйэ суох “Иэйии” литературнай түмсүү салайааччыта, Бүлүү Үгүлээтиттэн төрүттээх Илья Афанасьев-Алмаас, СӨ култууратын туйгуна, СӨ Ырыа айааччыларын сойууһун чилиэнэ, Чурапчы Алаҕарыттан төрүттээх Константин Мохначевскай, кини кэргэнэ, Кэбээйи улууһун Сангаар  бөһүөлэгиттэн төрүттээх хоһоонньут Степанида Иванова-Санаара, СӨ Суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ, саха тылын учуутала идэлээх, Кэбээйи улууһун Мукучутуттан төрүттээх Мария Кычкина-Ситим Кут, иитээччи, режиссер, юрист идэлэрдээх Өлүөхүмэ улууһун Кыыллаах нэһилиэгин Бочуоттаах гражданина Мария Поскачина, Чурапчы улууһун Дириҥ нэһилиэгиттэн төрүттээх, иитээччи идэлээх Зоя Москвитина-Арыллаана буолан түөртүргүлүүр кэмҥэ биирдэ кутулла түспүттэрэ. Кинилэр билбэт сирдэригэр өрүһү мотуорканан туораан, Аллараа Бэстээхтэн таксинан айаннаан кэлээт үлэҕэ-хамнаска саба түһэн көмөлөспүтүнэн барбыттара. Киэһээҥҥи ыамҥа бары суулаһан тахсаммыт үмүрүтээппитин кытта отчут уолаттарбыт алаастан кэлбиттэрэ. Бары бииргэ атах тэпсэн олорон чэйдээн, ирэ-хоро сэһэргэһэн баран ыалдьыттарбыт кулуһун тула олорон сайылык олохтоохторугар ырыа-хоһоон түһүлгэтин бэлэхтээбиттэрэ. Бу сырыыларын видео оҥорон куйаар ситимигэр тарҕаппыттара. Онтон силис тардан аны кинигэ Күн сирин көрдө. Бэйэбит кэммитин ахтан-санаан сурукка тиһэн ааһарбыт кэнэҕэс ыччаппытыгар устуоруйа кэрэһитэ буолуоҕа.

Сайылык туһунан хоһооннор, кэпсээннэр тиһиллэн тахсыбыт “Сайылык” кинигэ сүрэхтэниитин СӨ муниципальнай сулууспатын туйгуна, бэтэрээнэ, “Игидэй нэһилиэгин социальнай-экэнэмиичэскэй  сайдыытыгар кылаатын иһин” бэлиэ хаһаайына Александра Жулева-Суһума иилээн-саҕалаан ыытта. Кини сайыны санатар дьэдьэннээх сүөгэй, алаадьы, саламаат, эт-ас кэһиитэ да ботуччу буолла уонна “Айар киһи – Айыы киһитэ” диэн Мандар Уус мээнэҕэ эппэтэҕэ, онон биһиги бары Айыы дьонобут, – диэн туран тэрээһини көҕүлүттэн ылла. Түмсүү салайааччыта Илья Ильич быйылгы сылга ылыныллыбыт былааннары тута ылсан олоххо киллэрэн иһэллэригэр бырайыак кыттыылаахтарыгар махтанна.

Өрөспүүбүлүкэтээҕи “Иэйии” литературнай түмсүү 2023 сыллаах үлэтин түмүгүнэн кинигэҕэ үлэлэспит, түмсүү ыытар үлэлэригэр көхтөөх дьон наҕараадаланнылар. Илья Афанасьев-Алмаас “Бастыҥ салайааччы”, Наталья Сергеева-Аана Кыыһа “Бастыҥ сырдатааччы”, Марелла Баишева-Сайдыына “Бастыҥ бырайыак”, Степанида Иванова-Санаара “Бастыҥ казначей”, Тамара Николаева-Сарыада “Бастыҥ көҕүлээччи”, Анна Хабарова-Айталыына Куо “Бастыҥ кыттааччы”, Мария Поскачина “Саха төрүт санаата”, Константин Мохначевскай “Көмүс куолас”, Александра Бочкарева-Иннокентьева-Сууралдьыма Куо “Ойуу тыла”, Инна Николаева-Угинка “Хомоҕой хоһоонньут”, Александра Жулева-Суһума “Ылыннарыылаах тыллаах” анал ааттарынан бэлиэтэннилэр.

Быйылгы сылга “Иэйии” түмсүү көҕүлээһининэн СӨ Суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ Галина Иванова-Айтыына Уран, ССРС успуордун маастара Илья Васильев-Ылдьаа Хоточчу хоһоонноругар куйаар ситиминэн куонкурустар ыытыллыбыттара. Галина Иванова-Айтыына Уран оҕолорго аналлаах “Сахалыы саҥарар буоламмын” хоһоонун куонкуруһугар 811 оҕо кыттыбыта. Бу куонкуруска биир бастыҥынан ааттаммыт оҕо «Сайылыкка”  хоһоону ааҕарын  аудионан иһиттибит итиэннэ “Хоһоон тыла”  диэн ааптар бэйэтин ырыатын бэлэхтээтэ. Хоһоон куонкурустарын ыыппыт айар куттаах  Илья Васильев-Ылдьаа Хоточчу, суруйааччы Галина Иванова-Айтыына Уран “Иэйии” түмсүү Махтал суруктарын туттулар. Инна Николаева-Угинка, Мария Кычкина-Ситим Кут, Николанна Бушуева-Арчылаана Чараҥ, о.д.а. хоһооннорун иэйэн-куойан аахтылар. Степанида Иванова-Санаара көҕүлээһининэн пиэрмэ 5 бэһиэлэй кыргыттара  ыллаатылар-туойдулар. Николай Бурнашев-Куола Уола ааптарыскай ырыатынан, Петр Кычкин Сайылык Бүөтүрэ ырыаларынан үҥкүүлээтибит, оонньоон-көрүлээн, санаабытын үллэстэн  дуоһуйа сынньанныбыт. Ааптардар кинигэлэрин бэлэхтэстилэр, бу күн төрөөбүт күннээхтэри эҕэрдэлээтилэр. Кэрэ да түгэн кылгас кэм иһигэр барыбытын иилии кууһан сырдык, сылаас эйгэ иһигэр умнуллубат иэйиилэри  бэлэхтээн ааста. Маннык кэрэ тэрээһинтэн кынаттанан өссө ыраах күөрэйэ көтүөхпүт диэн ыра  санаалаах, инникитин саҥа кэскиллээх былааннардаах үөрэн-көтөн тарҕастыбыт.

Үүнэр көлүөнэ ыччакка ийэ тылбытын чөл тиэрдэргэ үлэлиир, төрөөбүт сахабыт тылынан элбэҕи айар-суруйар “Иэйии” түмсүүм дьонугар барҕа махталбын тиэрдэбин. Кинилэргэ айар үлэлэригэр үрдүк ситиһиилэри, үйэлэргэ сүппэт айымньылары баҕарабын.

 

Марелла Баишева,

“Иэйии” түмсүү чилиэнэ.