Майаҕа тохсунньу 24 күнүгэр “Дьол түһүлгэтэ” кииҥҥэ “Саха Кэнгириэһэ” уопсастыбаннай түмсүү бэрэссэдээтэлэ Иван Шамаев ыалдьыттаата. Көрсүһүүнү улуус бэтэрээннэрин сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Евдокия Решетникова салайан ыытта. Манна сүнньүнэн, билигин дьону долгутар “КлиКра сокуонун” туһунан, тыа сирин нэһилиэктэрин чөл тутан хаалыы боппуруостарын тула кэпсэтии буолла.
Иван Шамаев бастаан сайдыылаах омуктар хайдах дьаһанан олороллоруттан, саха чулуу дьонун олохторуттан саҕалаан холобурдары аҕалан киэҥ соҕустук сырдатыы оҥордо. Биллиилээх уопсастыбанньык салгыы Судаарыстыбаннай Дуума «КлиКра сокуонугар» ылыммыт уурааҕар көннөрүү киллэрэргэ олохтоох бэйэни салайыыны эрэгийиэн хас таһымнаах оҥорорун бэйэтэ талар быраабын биэрбитигэр олоҕуран, улуус (нэһилиэк) Сүбэтин норуоттан (алларааттан) тэрийэн үлэлэтии бырайыагын билиһиннэрдэ. Мантан кылгастык сырдаттахха, Сүбэҕэ нэһилиэк сокуоннай сааһын сиппит дьонуттан саҕалаан үөрэхтэриттэн, баартыйаларыттан, итэҕэллэриттэн, омуктарыттан тутулуга суох дьон киирэллэр. Бу олохтоох даҕаны, судаарыстыбаннай даҕаны былаастан тутулуга суох көҥүл санаанан салайтаран түмсүбүт улуус (нэһилиэк) инники кэскилин, сайдыытын туһугар үлэлиир уопсастыбаннай тэрилтэ буолар. Сүбэ тэрээһинигэр уонна үлэтигэр улуус тас өттүгэр, ол иһигэр, атын дойдуга да олорор киһи кыттыан сөп. Улуус (нэһилиэк) Сүбэтэ Арассыыйа сокуонугар олоҕуран уопсастыбаннай хамсааһын эбэтэр тэрилтэ быһыытынан тэриллиэн сөп. Манна ыйылларынан, ханнык да балаһыанньаҕа улуус (нэһилиэк) Сүбэтэ улуус, нэһилиэк дьаһалталарын утары үлэлиэ, харгыстары таһаарыа суохтаах, көмөлөһөр үлэни ыытыахтаах.
Улуус (нэһилиэк) Сүбэтэ үлэлиир сыалынан-соругунан буолаллар: саха норуотун төрүт үгэстэрин, култууратын тутуһуу, үгэс эргиирин олохсутуу, үүнэр көлүөнэҕэ чөл тиэрдии, иҥэрии, оҕону кыра сааһыттан сахалыы иитиини-үөрэтиини көҕүлээһин, сайыннарыы, туруорсуу, улуус (нэһилиэк) устуоруйатын үөрэтии, дьоҥҥо тиэрдии, үйэтитии, ытык дьонун ааттарын-суолларын, олохторун бэлиэ түгэннэрин сөргүтүү, нэһилиэк сирин-уотун, айылҕатын чөл тутуу, харыстааһын, сири-уоту туһаныытын сааһылааһын, тыа сиригэр оҥорон таһаарыыны сайыннарыы, бастыҥ уопуту тарҕатыы. Маны сэргэ, үлэ миэстэтэ тахсыытыгар суолу-ииһи тобулуу, олохтоохтор доруобуйаларын көрүнүүтүгэр, тупсарыыга үлэлэһии, оҕону оскуола таһынан иитэр-үөрэтэр үлэни көҕүлээһин, сулумах сылдьар дьоҥҥо суорумньу үтүө үгэһин аныгы үөрэхтэргэ тирэҕирэн сайыннарыы уонна тэнитии итиэннэ улуус (нэһилиэк) социальнай-экэнэмиичэскэй сайдыытын торумнааһын, суол-иис оҥоһуутугар, социальнай тутуулар олоххо киирэллэригэр, өрөмүөн үлэлэрин ыытыыга суолу-ииһи тобулууга үлэлэһии.
Манна “Нэһилиэк аайы уопсастыбаннай Сэбиэттэр бааллар, онон туох хос тэрилтэтэ нааданый?” диэччи баар буолуон сөп. Онно быһаарар буоллахха, билигин баар уопсастыбаннай Сэбиэттэр нэһилиэк баһылыгар сүбэлэтэр-амалатар уонна нэһилиэнньэҕэ тирэхтээх буоларыгар тэриллэн үлэлииллэр. Өскөтүн нэһилиэккэ үлэлиир уопсастыбаннай Сэбиэккэ дойдуларын, норуоттарын инникитигэр кыһаллар көҥүл санаалаах көхтөөх дьон түмсэн маннык Сүбэ тэриллэн биир ситимнээхтик, ситэрсэн биэрэн үлэлээтэхтэринэ, инники кэскилбит туһугар үлэбит ордук таһаарыылаах буолуоҕар эрэнэбит.
Көрсүһүүгэ улуус Ытык Сүбэтин бэрэссэдээтэлэ Зиновий Игнатьев, Майа сэлиэнньэтин бэтэрээннэрин Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Павел Жирков, “Түмэн” Сүбэтин чилиэнэ, сылгыһыттар улуустааҕы ассоциацияларын салайааччы Михаил Егоров, Өлөчөйтөн үлэ бэтэрээнэ Клавдия Федорова, улуустааҕы балыыһаттан быраастар Ирина Холмогорова, Варвара Никитина, юрист идэлээх үлэ бэтэрээнэ Борис Попов уонна 1-кы Баатара нэһилиэгиттэн “Сахатранснефтегаз” тэрилтэ үлэһитэ, Иван Шамаев үөрэнээччитэ Дмитрий Захаров кыттыыны ыллылар, санааларын үллэһиннилэр.
Марелла Баишева.
