Майаҕа олунньу 10 күнүгэр – улуус төрүттэммит күнүгэр саахалланар туруктаммыт 60 кыбартыыралаах Степанов аат. уул. 28-гэр олорбут олохтоохтор Сэбиэскэй уулусса 3/1 нүөмэрдээх 5 этээстээх, 72 кыбартыыралаах саҥа дьиэҕэ киирэр күлүүстэрин тутар дьоро күннэрэ үүннэ. Дьиэни Николай Докторов салайааччылаах “Мэҥэ-тутуу” тэрилтэ хаачыстыбалаахтык тутан үлэҕэ киллэрдэ. Саҥа дьиэ олохтоохторугар алгысчыт Зиновий Игнатьев аал уотун оттон, алаадьынан күндүлээн алгыс көтөхтө. Сахалыы таҥастаах Далбар Хотуттар түһүлгэни киэргэттилэр.
Улуус баһылыга Дмитрий Тихонов улуус салалтатын уонна тус бэйэтин аатыттан эҕэрдэлээтэ:
- Күндү мааны Майабыт олохтоохторо, саҥа дьиэ хаһаайыттара, ытыктабыллаах ыалдьыттар! Эһигини барыгытын, бастатан туран, улууспут төрүттэммит күнүнэн итиитик-истиҥник эҕэрдэлиибин!
2 сыл анараа өттүгэр Социалистическай Үлэ Дьоруойа А.Е. Степанов искибиэригэр түөлбэлэр мунньахтааммыт “хайдах буолабыт” диэн боппуруос туруорбуппут. Онно 2 сылынан саҥа дьиэ күлүүһүн туттарыахпыт диэн мэктиэ тылбытын биэрбиппит. Дойдубут Бэрэсидьиэнэ Владимир Путин “Хаарбах дьиэттэн дьону көһөрүү” уонна “Саахалланар туруктаах дьиэ” федеральнай бырагыраамаларын чэрчитинэн хоһуун үлэһиттэрдээх “Мэҥэ тутуу” тэрилтэ ыйыллыбыт кэмҥэ дьиэни бэрт түргэнник уонна хаачыстыбалаахтык тутан күн бүгүн эһиэхэ хас биирдиигитигэр саҥа кыбартыыра күлүүһүн туттарар үөрүүлээх күн үүммүтүнэн ис сүрэхпиттэн эҕэрдэлиибин! Биһиги дойдубут салалтата хас биирдии олохтооҕун туһугар кыһамньылаах үлэтэ манна көстөр. Биһиги Майабыт сыллата тупсар. Киэркэйэн, улаатан, инникитин Аллараа Бэстээҕи кытта холбоһон улахан куорат буолуоҕа. Хас биирдиигитигэр баҕарабын саҥа дьиэҕитигэр киирэҥҥит дьоллоохтук, уһуннук олороргутугар. Хас биирдии дьиэҕэ оҕо саҥата чугдаардын, эйэлээх олох баар буоллун. Биһиги үүнэр көлүөнэбит сарсыҥҥыга эрэллээх, сайдыылаах буоларыгар түмсүүлээх буолуоҕуҥ, тэтимнээхтик үлэлиэҕиҥ-хамсыаҕыҥ, айыаҕыҥ-тутуоҕуҥ. Тапталлаах улууспут Мэҥэ Хаҥалас үүнэ-сайда, чэчирии турдун!
Дмитрий Тихонов үлэлэригэр үрдүк көрдөрүүлэрин уонна үтүө суобастаах үлэлэрин иһин “Мэҥэтутуу” оҥорон таһаарар тэрилтэ бэрэссэдээтэлэ Николай Докторовы “Мэҥэ Хаҥалас улууһа” МТ Эҕэрдэ суругунан, “Мэҥэ Хаҥалас улууһун тутуута сайдыытыгар кылаатын иһин” түөскэ кэтиллэр бэлиэнэн таас дьиэни тутааччы Гаврил Шарины, Грамотанан тэрилтэ суоппара Павел Владимировы, Махтал суругунан тиэхиньикэ отделын инженерэ Гаврил Исаковы, тэрилтэ сүрүннүүр инженерэ Кирилл Тастыгины, буҕаалтыр Любовь Кузьминаны уонна таас дьиэни тутааччы Евгений Варламовы, Дьулустан Ивановы, Александр Васильевы, суоппар Федор Анисимовы наҕараадалаата. Улуус дьокутааттарын сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Иннокентий Андросов саҥа дьиэ олохтоохторун истиҥник эҕэрдэлээн туран “Мэҥэтутуу”тэрилтэ сүрүн мэхээнньигэ Айаал Яковлевка итиэннэ “Майа сэлиэнньэтэ” ТСТ баһылыга Алексей Неустроев Николай Докторовка Махтал суруктары туттардылар. Николай Докторов Алексей Неустроевка саҥа дьиэ символическай күлүүһүн туттарда.
Улуус баһылыга Д.И. Тихонов элбэх оҕолоох Ульяна, Леонид Ефремовтар дьиэ кэргэҥҥэ күлүүс тылын бастакынан туттарда.
Саҥа дьиэ арыллыытын туоһулуур кыһыл лиэнтэни быһар чиэс улуус баһылыга Дмитрий Тихоновка, Майа сэлиэнньэтин баһылыга Алексей Неустроевка, “Мэҥэтутуу” бэрэссэдээтэлигэр Николай Докторовка итиэннэ элбэх оҕолоох Ульяна, Леонид Ефремовтар дьиэ кэргэттэригэр тигистэ.
Майа дьаһалтатын үлэһиттэрэ Марфа Сидорова-Атласова, Юлиан Слободчиков, Татьяна Явловская 1-кы, Жанна Тумусова, Арсентий Попов 2-с, Владлена Павлова, Анатолий Никифоров 3-с уонна Валентина Неустроева, Марианна Федотова 4-с подъезтар олохтоохторугар кыбартыыралар күлүүстэрин туттардылар, алаадьынан арчылаатылар.
Ульяна, Леонид Ефремовтар 3 оҕолоохтор. Улахаттара В.П. Ларионов оскуолаҕа Ларионовскай баалга кыттар буоланнар суохтара. Кыра уоллара Айтал 3-с кылаас үөрэнээччитэ. Леонид “Сахатранснефтегаз” тэрилтэҕэ маастарынан үлэлиир. Ыал ийэтэ Ульяна Максимовна:
- 3 хостоох кыбартыыра ылан үөрүүбүт улахан. Саҥа кыбартыыраҕа киириибит улууспут төрөөбүт күнүгэр уонна сахалартан бастакы академик В.П. Ларионов төрөөбүт күнүгэр сөп түбэһэн 3 төгүл үөрүүлээх буолла. Оҕолорбут үһүөн В.П. Ларионов аатынан оскуолаҕа үөрэнэллэр, бэйэм онно фольклорга уһуйааччынан үлэлиибин, онон барыта сибээстээх курдук. Улууспут баһылыгар Дмитрий Ивановичка, сэлиэнньэбит баһылыгар Алексей Иннокентьевичка, тутуу биригээдэтигэр махталбыт улахан, — диэн санаатын үллэһиннэ.
Мэҥэ Хаҥалас улууһун, Майа сэлиэнньэтин бочуоттаах олохтооҕо, СӨ үтүөлээх бырааһа, сэрии сылын оҕото Марфа Петровна, тыыл, педагогическай үлэ бэтэрээнэ, Майа сэлиэнньэтин Бочуоттаах олохтооҕо Николай Семенович Баишевтар 4 хостоох кыбартыыра ылан үөрүүлэрэ муҥура суох. Марфа Петровна:
- Улууспут төрөөбүт күнүгэр саҥа дьиэ бэлэх ылан үөрүүбүт үрдэ суох. Маннык үчүгэй дьиэни ылбыппытыгар биһиги бастатан туран, махтанабыт дойдубут Бэрэсидьиэнигэр Владимир Путиҥҥа. Кини дьаһалынан маннык үчүгэй бырагыраамалар олоххо киирэн нэһилиэнньэ, оҕо-ыччат сайдыыларыгар, чөл туруктаах буолууларыгар олус элбэх үлэ барда уонна барар. Өрөспүүбүлүкэбитигэр сыллата элбэх оскуола, оҕо уһуйаана, быйыл онкологическай диспансер аһыллан үлэҕэ киирдилэр. Улахан махталбытын тиэрдэбит улууспут баһылыгар Дмитрий Иванович Тихоновка, Майабыт баһылыгар Алексей Иннокентьевич Неустроевка, Ил Түмэн дьокутаатыгар Андрей Михайлович Находкиҥҥа. Бу кинилэр туруорсууларынан маннык улахан тутуулар ситиһиллэллэр. Дьиэбит уһун үйэлээх, сылаас буоллун, барыгытыгар баҕарабын чэгиэн доруобуйаны, иллээх-эйэлээх, дьоллоох олоҕу,- диэтэ.
“Махтал” маҕаһыын хаһаайыннара Наталья, Алексей Саввиннар дьиэ кэргэн 3 уол оҕолоохтор. Кинилэр ийэлэрэ Вера Юрьевналыын үөрүүлэрин үллэһиннилэр:
- Улууспут баһылыга Дмитрий Иванович эппит тылыгар туран кэмигэр киллэрбитигэр үөрүүбүт улахан. Өссө 60-х дьиэ көһүүтэ 2025 сылга диэн этэ, ону 1 сыл эрдэлээн киллэрдилэр. Дойду Бэрэсидьиэнэ Владимир Владимирович бырайыагар анньыһан, Ил Дархаммыт Айсен Сергеевич өйөөн, Дмитрий Иванович Майа баһылыгынан үлэлии олорон, онтон улуус баһылыга буолан баран күүскэ туруорсан, Майабыт баһылыга Алексей Иннокентьевичтыын үлэлээн олоххо киллэрбиттэригэр махталбыт сүҥкэн. Өссө биир үөрэрбит – урукку курдук 4 хостоох кыбартыыраҕа киирдибит.
Үлэ бэтэрээнэ, өр сыл олорбут дьиэтигэр 60-наахха комендаанынан үлэлээбит, 1-кы группалаах инбэлиит Александра Рожина:
- Бүгүн биһиэхэ үөрүүлээх күн тосхойдо, саҥа дьиэҕэ киирэн үөрүүбүт улахан. Улахан махталбытын улууспут, сэлиэнньэбит баһылыктарыгар уонна “Мэҥэтутуу” тэрилтэ үлэһиттэригэр аныыбыт. Улаханнык долгуйдубут, үөрдүбүт аҕай, кэтэспиппит. Кыратык кэпсиир буоллахха, аҕабыт олохтон барбыта 3 сыл буолла. Бастакы дьиэбитин элбэх үлэһиттээх олох-дьаһах хомунаалынай хаһаайыстыба үлэһиттэрэ мунньахтаан 60-наах дьиэҕэ биһиги аҕабытыгар биэрбиттэрэ. Онтон дьиэбит барахсан саахалланар турукка киирэн тахсан бараммыт, күн бүгүн урукку дьиэбитигэр ыаллыы олорбут дьиэ кэргэттэри кытта ыаллыы буолбуппутуттан олус үөрдүбүт. Бары саҥа дьиэ күлүүһүн туппут олохтоохтору эҕэрдэлиибит уонна бачча үчүгэй дьиэҕэ олоробут буоллаҕа дии. “Мэҥэтутуулар” уу сылытар бойлер бэлэхтээбиттэриттэн наһаа үөрдүбүт, 3 оҕолоохпун. Улахан уолум Спиридон Станиславович аҕатын туйаҕын хатаран улуус олох-дьаһах хомунаалынай хаһаайыстыбатыгар диспетчердиир. Улахан кыыһым Марианна массажист идэлээх, кыра кыыһым алын сүһүөх оскуола учуутала үөрэҕин бүтэрэн психолог үөрэҕэр үөрэнэр, Дуолан диэн сиэннээхпин.
Саҥа дьиэ 12 устуудьуйа кыбартыыралаах. Манна үгүс өртүгэр эдэр исписэлиистэр олороллоро былааннанар.
Хаарбах дьиэттэн саҥа дьиэҕэ көһөр дьолу билбит саҥа дьиэ олохтоохторо Арассыыйа Бэрэсидьиэнигэр, Ил Дархаҥҥа, улууспут уонна сэлиэнньэбит баһылыктарыгар махталлара муҥура суох. Толору хааччыллыылаах таас дьиэлэргэ олорон аҕам саастаах дьоммут үйэлэрэ уһаатын, эдэр ыччат дьоммут элбэх оҕолоох дьиэ кэргэн аатын ыллыннар, саха ахсаанын элбэттиннэр диэн барыбыт баҕа санаатын тиэрдэбин.
Марелла Баишева.
