Бүгүн, балаҕан ыйын 29 күнүгэр Майаҕа Д.Ф. Ходулов аатынан култуура киинигэр Майатааҕы «Эдэр көрөөччү тыйаатыра” 25 сыллаах үбүлүөйдээх тэрээһинэ үрдүк таһымнаахтык ыытылынна. Саала иһэ үөрбүт-көппүт эдэр көрөөччүлэринэн, кинилэр төрөппүттэринэн, ыалдьыттарынан туолла.
2023 с. от ыйыгар Краснодарскай кыраай Туапсе куоракка Арассыыйа култууратын министиэристибэтин өйөбүлүнэн ыытыллыбыт “Академия увлеченных” бэстибээл Гран-При хаһаайынынан буолбут кэлэктиип толоруутугар Семен Яковлев-Эрилик Эристиин “Хачыгыр” айымньытынан СӨ култууратын туйгуна, режиссер Александра Скрябина туруорбут испэктээкилэ көрдөрүлүннэ. Бу кэннэ салайааччы Александра Семеновна үрдүк сценаттан ситиһиилээхтик оонньообут 26 оҕоҕо Кыайыы куубагын уонна сэртипикээттэри туттарда.
Сахалыы тыллаах “Эдэр көрөөччү тыйаатыра” тэриллиэҕиттэн араас таһымнаах элбэх куонкурустарга, бэстибээллэргэ ситиһиилээхтик кыттан бүгүҥҥү күҥҥэ кыайыы көтөллөнөн кэллэ. Тыйаатыр оҕолор ырыаҕа, үҥкүүгэ, муусукаҕа дьоҕурдарын таба арыйан, кынат үүннэрэн, элбэх ыччат үрдэл оҥостон култуура кэрэ эйгэтигэр айымньылаахтык үлэлии-хамсыы сылдьаллар, дьон-сэргэ биһирэбилин ылан дойдуларын киэҥник ааттаталлар. Экрааҥҥа “Эдэр көрөөччү тыйаатырын” устуоруйата сиһилии сырдатылынна. Бу тыйаатыр үлэтэ оччолорго оройуону салайан олорбут Георгий Михайлович Артемьев дьаһалынан 1998 с. балаҕан ыйын 29 күнүттэн саҕаламмыт. Тыйаатыры төрүттээччилэринэн Майатааҕы норуодунай тыйаатыр дириэктэринэн 1993-2010 с.с. үлэлээбит Мария Дмитриевна Лукина, ол кэмҥэ режиссердаабыт Тамара Романовна Афанасьева, оҕону кытта үлэҕэ сүрүннүүр исписэлииһинэн үлэлээбит Евдокия Николаевна Иванова буолаллар. Майатааҕы «Эдэр көрөөччү тыйаатырын” кэлэктиибигэр 27-с сылын үлэлиир Алданнааҕы “Эдэр көрөөччү тыйаатыра”, кини салайааччыта Елена Павловна Воронкова улахан көмөнү оҥорон кэлбиттэр. Бу күн кинилэр ыҥырыылаах ыалдьыт буолан кэлэн көрөөччүлэргэ ырыа-үҥкүү бэлэхтээтилэр, Александра Скрябинаҕа анаан аҕалбыт сэмэй бэлэхтэрин туттардылар.
Оҕо саада, оскуола, тыйаатыр биир сомоҕо буолан үлэлииллэригэр сахалыы тыллаах эдэр көрөөччү тыйаатыра оҕолор сөбүлээн сылдьар, оонньуур, үөрэнэр, дьарыктанар сирдэринэн буолан, улахан төһүү күүс буолбут. Ырыа-үҥкүү куруһуоктара, театральнай, кукольнай устуудьуйалар үлэлээн араас омук тылларынан кытта саҥардан, испэктээкиллэр турбуттар. Манна Нина Николаевна Васильева салайааччылаах «Сандаара” ырыа, Мария Романовна Говорова салайааччылаах кукольнай устуудьуйа, Захар Николаевич Никитин салайааччылаах “Кулунчук” эстраднай-театральнай устуудьуйа, Елизавета Иннокентьевна Иванова салайааччылаах “Маленькая леди” муода устуудьуйата, Анатолий Федорович Босиков салайааччылаах “Ый суола”, “Ситим” вокальнай-инструментальнай ансаамбыллар, Гоша Васильев-Джида салайааччылаах “Үрдэл” продюсерскай киин, Саргылана Филипповна Павлова салайааччылаах “Күндүл” үҥкүү ансаамбыла үлэлээбиттэр. “Эдэр көрөөччү тыйаатырыгар” дьарыктаммыттар Москваҕа, Болгарияҕа, Турцияҕа, «Океан” лааҕырга, “Дети Азии” пуондатын лааҕырдарыгар сынньаммыттар. “Эллэйээдэ” сайыҥҥы лааҕыр үлэлээн, оҕолор онно эбии саха суруйааччыларын айымньыларын кытта ыкса билсэн, айылҕа матырыйаалларынан, пластилинынан, о.д.а. матырыйаалларынан дьарыктанан арааһы оҥорон, сынньанан оҕо саас умнуллубат түгэннэрин хаалларан тыйаатырдарыгар махталлара муҥура суох.
Үбүлүөйдээх тэрээһин үөрүүлээх чааһыгар Саха өрөспүүбүлүкэтин норуотун айымньытын дьиэтигэр норуот айымньытын отделын салайааччы Алексей Захаров, Мэҥэ Хаҥалас улууһун дьаһалтатын уонна баһылык Дмитрий Тихонов ааттарыттан улуус баһылыгын 1-кы солбуйааччы Василий Михайлов, Мэҥэ Хаҥалас улууһун култууратын уонна духуобунай сайдыыга управлениетын салайааччытын быстах кэмҥэ солбуйааччы Эмма Павлова, Майа сэлиэнньэтин дьаһалтатын аатыттан баһылыгы солбуйааччы Вячеслав Санников, А.Д. Макарова аатынан култуура уонна ускуустуба коллеһын дириэктэрэ, Ил Түмэн дьокутаата Захар Никитин, Мэҥэ Хаҥалас улууһун “Кыталык” ОЫЭК администратора Туяра Стручкова, Аллараа Бэстээхтээҕи “Бенефис” театральнай кэлэктиип режиссера Мария Владимирова, улуус үөрэҕин управлениетын сүрүннүүр исписэлииһэ Николай Тарасов, И.Г. Тимофеев аатынан Майатааҕы лиссиэй дириэктэрэ Татьяна Попова, Ф.Г. Охлопков аатынан орто оскуола дириэктэрин иитэр үлэҕэ солбуйааччы Виктория Шестакова, И.М. Сосин аатынан улуустааҕы киин бибилэтиэкэ салайааччыта Ольга Дьяконова, о.д.а. эҕэрдэ тыл эттилэр, итиэннэ Эдэр көрөөччү тыйаатырын 2020 сылтан салайар СӨ култууратын туйгуна, режиссер Александра Скрябинаҕа Эҕэрдэ сурук, сибэкки дьөрбөтүн, харчылаах сэртипикээттэри туттардылар. Маны сэргэ дьоро күҥҥэ Захар Никитиҥҥа, Данил Осиповка, Дмитрий Санниковка, Мария Лукинаҕа, Тамара Афанасьеваҕа, Елена Воронковаҕа, о.д.а. Махтал суруктар, наҕараадалар туттарылыннылар. “Эдэр көрөөччү тыйаатырыгар” араас сылларга дьарыктаммыт бүгүҥҥү күн кыттыылаахтара салайааччыларыгар махтал тыллары эттилэр, сибэкки дьөрбөтүн туттардылар.
“Эдэр көрөөччү тыйаатыры” төрүттээбит Мария Лукина ахтыы оҥордо: “Алдан-Майа “Сиэрпэ уонна өтүйэ” доҕордоһууларын чэрчитинэн ыһыахха Алдан дэлэгээссийэтэ кэлбитигэр дьахтар кэмитиэтин чилиэнэ буоларбынан сибээстээн, сэлиэнньэ кэрэ-бэлиэ миэстэлэринэн күүлэйдэтэ сылдьаммын Елена Павловна Воронковалыын билсэн, кинилэргэ нууччалыы тыллаах маннык тыйаатыр баарын билбитим. Оччолорго оройуоннааҕы култуура дьиэтэ ССРС норуодунай артыыһа Д.Ф.Ходулов аатын ылан күүстээх үлэ барбыта. Онтон оскуола оҕотун култуура кэрэ эйгэтигэр сыһыаран сайдалларыгар олук уурар сыаллаах сахалыы тыллаах, сахалыы эйгэлээх Эдэр көрөөччү тыйаатырын тэрийиэххэ диэн өй-санаа киирэн, алданнарга 2 төгүл баран үрдүттэн үөрэтэн кэлэммит, оччотооҕу улуус баһылыгынан үлэлии олорбут Георгий Михайлович Артемьевка киирэн көмүскээн уураах тахсан тэриллибитэ. 2 штат көрүллэн, Наахараттан режиссер идэлээх Тамара Романовна Афанасьеваны, оҕолору кытта үлэлиир исписэлииһинэн Евдокия Николаевна Иванованы ыҥыран үлэбитин саҕалаабыппыт. Оннук тэриллэн үлэлээбиппит түмүгэ үбүлүөйдээх күҥҥэ дьэҥкэтик көһүннэ. Ийэ тылбытын оҕолорго оччоттон иҥэрэн кэлбиппит бүгүҥҥү көлүөнэлэр көрсүһүүлэригэр оҕолорбут сахалыы ыраастык саҥаран, ыллаан, үҥкүүлээн үлэбит көдьүүстээҕин туоһута буолла”.
“Хачыгыр” испэктээкилгэ сүрүн оруолу толорбут Майатааҕы Ф.Г. Охлопков аатынан орто оскуола 9-с «б” кылааһын үөрэнээччитэ Эрчим Марков ийэтэ, Тыыллыматааҕы “Күнчээн” оҕо уһуйаанын иитээччитэ Анастасия Васильева: “Бүгүн биһиги наһаа үчүгэй үбүлүөйдээх тэрээһиҥҥэ сырыттыбыт. Мин оҕом Эрчим 6-с кылаастан бу тыйаатырга сылдьыбыта быйыл үһүс сыла буолла. Тыйаатырга сөбүлээн сылдьарын мин бары өттүнэн өйүүбүн. Инникитин элбэх ситиһиини, барыларыгар чэгиэн-чэбдик буолалларыгар баҕарабын» диэн санаатын үллэһиннэ.
Дьоро күнү Михаил Масаха уонна Евдокия Прохорова ыыттылар. Араас сылларга “Эдэр көрөөччү тыйаатырга” үөрэммит Егор Васильев-Джида, “Адьырай” бөлөх, Валентин Макаров, “Сандаара” ырыа, “Күндүл” үҥкүү ансаамбыллара, “Үрдэл” продюсерскай киини бүтэрбиттэр, о.д.а. ырыанан-үҥкүүнэн, Кеша Лебедев-Амикан, Эллэй Васильев видеонан эҕэрдэлээн киэргэттилэр.
Марелла Баишева.
