Бүгүн, балаҕан ыйын 8 күнүгэр, Майаҕа Комсомольскай болуоссакка күн-дьыл өксүөнүн аахсыбакка, сыллата ыытыллар “Быйаҥнаах тэлгэһэ-2023” быыстапка-дьаарбаҥка үрдүк тэрээһиннээхтик ыытылынна. Тэрийээччилэринэн улуус дьаһалтата, тыа хаһаайыстыбатын, социальнай бэлиитикэ, култуура, үөрэх управлениелара, улуустааҕы «Алаас ыала” түмсүү, Майа сэлиэнньэтин дьаһалтата буоллулар.
Тыа сирин үлэһит дьоно уйгулаах сайын бэрсэр илгэтин иҥэринэн, быйаҥын сомсон, кыстыгы хаһаастаах көрсөргө кыһаналлар. Кинилэр түргэнник ситэр дьиэ кыылларын, көтөрдөрүн сөбүлээн иитэллэр, оҕуруот аһын эгэлгэтин олордоллор, мас-от арааһын үүннэрэллэр, мүөттээх тигээйини иитэллэр.
Нэһилиэктэр икки ардыларыгар куонкурус быһыытынан ыытыллар тэрээһиҥҥэ тыа хаһаайыстыбатынан утумнаан дьарыктанар биирдиилээн дьон уонна тэрээһиннээх хаһаайыстыбалар көхтөөхтүк кытыннылар. Майа, Хара, Хаптаҕай, Төхтүр, Томтор, Төҥүлү, Дьабыыл нэһилиэктэриттэн итиэннэ «Хорообут» ХЭТ астара-үөллэрэ, оҥорон таһаарбыт бородууксуйалара дэлэйдик тардыллыбыттар. “Хоту” кэпэрэтиип үрүҥ ас, эт ас арааһын аҕалбыта атыыга хамаҕатык барда. Хаптаҕай агротехнологическай хайысхалаах оскуолатын үлэҕэ үөрэтэр маастара Светлана Кононова оскуола үүннэрбит бородууксуйатын аҕалбыт.
Өрөспүүбүлүкэҕэ биллэр үлэлээх Төхтүртэн Матрена, Юрий Павловтар бааһынай хаһаайыстыбалара айылҕа тупсарын, аспыт-үөлбүт ыраас, чэгиэн буоларын туһугар от сиэмэтэ, паразита суох буору оҥорор калифорния чиэрбэни ииппитэ 23 сыл буолбут. Матрена Николаевна маны оҕуруотчуттар иитэллэригэр, туһаналларыгар сүбэлээтэ. Мария Чиркова 2 моонньоҕон суордуттан оҥорбут “Якутская” диэн тымныыны тулуйар, ыарыыга ылларбат моонньоҕону, элитнай “Розара” диэн кыһыл хортуоппуй, “Хара Кыталык” моонньоҕон, акация, малина, черемуха атыыга аҕалбыттар.
Төҥүлүттэн тыа хаһаайыстыбатын исписэлииһэ Елизавета Колесова «Түргэнник ситэр салааҕа Марианна, Михал Цыпандиннар дьиэ кэргэнинэн коза, башкирскай көҕөттөрү, саха, инкубатор кууруссалары, индюктары, куруолуктары иитэллэрин аҕаллылар. Парасковья Петрова оҕуруот астарынан кэллэ. Кини оҕуруотугар арааһы барытын үүннэрэрин таһынан сүүстэн тахса арбууһу быйыл ылла. Үүнээйи араас көрүҥүн баһылаабыт Анна Харитонова тиэргэҥҥэ үүнэр мастар, үүнээйилэр араастарын, Татьяна Егорова эмтээх оттору, утахтары, мүөт аҕаллылар. Саҥа тиэхиньикэнэн айааччы рационализатор Ньургуяна Борисова олбуор аанын аһары оҥорбутун көрдөрүөҕэ. Зинаида Заровняева дьикти үүнээйилэринэн уонна саамай бөдөҥ, холобурга эттэххэ, 8,8 киилэлээх тыква, о.д.а. аһары улааппыт оҕуруот астарынан кыттар. Бүгүн маастар кылаас биэрэн барыахтара», ‒ диэн салайааччы быһыытынан сырдатта.
Быйыл кулун тутар ыйга 5 мөлүйүөн солкуобайдаах улуус баһылыгын гранын ылбыт Лариса Иванова үлэтин саас эрдэттэн саҕалаабыт. Дьиэтин таһыгар Егор Филиппович Иванов бэдэрээччиктээх 10 х 22 = 220 кв.м иэннээх хотон тутта сылдьаллар. Бройлер кууруссаттан оҥорон таһаарбыт бородууксуйаларын 4 көрүҥүн атыыга аҕалбыт. Быыстапкаҕа иитэр көтөрдөрүттэн индюк, бройлер куурусса, чоппууска көрдөрүүгэ туруорбуттар. Маннык тэрээһиҥҥэ бастакытын кыттан астыммытын биллэрдэ.
Томтортон Виктория Свинобоева тигээйинэн дьарыктанан 4-с сезонун саппыт: “Тигээйилэрбитин саас атыылаһан ылабыт, ол ороскуотун саптабыт. Бу салаа барыстааҕын ааһан доруобуйаҕа туһалаах салаа диэн билэн сөбүлээтибит. Аймахтарга бэрсэбит, ордугун атыылыыбыт. Быйыл 5 уйаны туттубут уонна быйылгы дьылбыт таһаарыылаах буолла, 100-тэн тахса киилэни ылан ааспыт сылларга тэҥнээтэххэ, элбэх мүөтү ыллыбыт. Тигээйилэрбитин эбии тугунан да аһаппаппыт, айылҕаттан бэйэлэрэ хомуйан аһыыллар, онон ыраас мүөт буолар”, ‒ диэн сырдатта.
«Майа сэлиэнньэтэ” тыа сирин түөлбэтин баһылыгын солбуйааччы Вячеслав Санников “Быйаҥнаах тэлгэһэ-2023” улуустааҕы быыстапка-дьаарбаҥкаҕа кытта кэлбит тыа хаһаайыстыбатынан дьарыктанар хаһаайыстыбаларга, биирдиилээн ыалга ис сүрэҕиттэн махтанарын биллэрдэ. Инникитин түмсүүлээхтик үлэлээн сайда-чэчирии туралларыгар баҕаран туран көрүү-күрэх түмүгүнэн кыайыылаахтары бэлиэтээтэ. “Өлгөм үүнүүлээх ыал” анал аат кыайыылааҕынан Мичийэ Аргунова, «Үүт ас дэлэй” анал ааты Лилия Захарова, “Эт ас арааһа” анал ааты Елена Трифонова, “Хаһаастаах хаһаайын” анал ааты Клавдия Тихонова, “Дьиэ көтөрө” анал ааты Ирина Карпова ыланнар Туоһу суруктарынан, “Хозмаркет” маҕаһыынтан 5000 солкуобай суумалаах сэртипикээттэринэн наҕараадаланнылар. “Быйаҥнаах тэлгэһэ дьикти көстүүтэ” быыстапка көрүүтүгэр “Ыраас айылҕалаах оҕуруот аһа” анал аатынан Майа сэлиэнньэтэ, “Саамай улахан оҕуруот” анал аатынан Төҥүлү нэһилиэгэ, “Элбэх көрүҥ астаах” анал аатынан Хара нэһилиэгэ, “Дьикти композиция” анал аатынан Дьабыыл нэһилиэгэ, “Сонун көрүҥ үүнээйи” анал аатынан Дьаҥхаады нэһилиэгэ итиэннэ “Тэттик киинэ оруола” күрэх кыайыылааҕынан Төҥүлүттэн Марфа, Руслан Сидоровтар дьиэ кэргэн ааттанан грамотанан бэлиэтэннилэр. Уопсай түмүгүнэн Хорообут 1-кы, Төҥүлү 2-с, Майа 3-с миэстэ буолан үөрүү өрөгөйүн биллилэр.
Дьүүллүүр сүбэ бэрэссэдээтэлинэн Мэҥэ Хаҥалас улууһун баһылыгын имиджевай бэлиитикэҕэ солбуйааччы Альбина Григорьева, чилиэннэринэн улууска “Алаас ыала” түмсүүнү төрүттээбит Мария Шарина, “Алаас ыала” түмсүү салайааччыта Евдокия Решетникова, социальнай бэлиитикэ управлениетын салайааччы Октябрина Кулешова үлэлээтилэр.
Быыстапка-дьаарбаҥка кыттыылаахтара битэмииннээх, минньигэс, бэйэ үүннэрбит оҕуруотун аһын, сыралаһан ииппит дьиэ кыылларын, сүөһүтүн-аһын, көтөрүн эттэрин, айылҕа бэрсибит быйаҥыттан барыанньа, тэллэйтэн, эт астан кэнсиэрбэ арааһын атыылаан сэмэй дохуот киллэриннилэр. Кэрэ көстүүлээх кыыллары, көтөрдөрү тыыннаахтыы аҕалан баайан турбуттарын көрбүт эрэ барыта, ордук оҕо-аймах таптаан имэрийэ көрдүлэр. Ааспыт сылларга анал ааттар кыайыылаахтара Анна Осипова барыанньа 4 көрүҥүн, 10 бааҥка тууһаммыт тэллэй, кабачоктан икра, салааттары, кыһыл, күөх помидор, минньигэс биэрэс, о.д.а. бэйэтин оҕуруотун аһыттан атыылаан 10000 солкуобайы дохуот киллэринэн бүгүҥҥү тэрээһинтэн астыммытын үллэһиннэ. Тэрээһин кыттыылаахтарын култуура үлэһиттэрэ Сардаана Осипова, Линда Захарова, Прокопий Федоров, Александр Кулешов, Стас Иванов, Матрена Сыромятникова, о.д.а. ырыаларынан-тойуктарынан эҕэрдэлээтилэр. Дьаарбаҥка кыттыылаахтара эҕэрдэ нүөмэрдэри бэлэхтээтилэр, махтал тылларын эттилэр. Уйгулаах-быйаҥнаах үтүө күн үөрүүлээх чааһын Галина Эверстова уруйдаан-айхаллаан ыытта.
Марелла Баишева.
